Η μέθοδος Feldenkrais® είναι μία μορφή νευρομυϊκού επαναπρογραμματισμού, βασισμένη στις αρχές της νευροπλαστικότητας, που χρησιμοποιεί την κίνηση και την συνειδητότητα προκειμένου να επανεκπαιδεύσει το νευρικό σύστημα. Μέσω της κινητικής και κιναισθητικής αναζήτησης το άτομο βιώνει μία εμπειρία αυτογνωσίας, νιώθοντας τον εαυτό του ως ένα ον με σωματικότητα και με πιο ολοκληρωμένη σύνδεση με την ζωή και τον κόσμο γύρω του.
Η επιτυχία της μεθόδου βασίζεται στην δυναμική σχέση μεταξύ της ανάπτυξης του εγκεφάλου και της κίνησης, την οποία ο Moshé Feldenkrais δίδασκε πολύ πριν τις πρόσφατες ανακαλύψεις των νευροεπιστημών. Σύμφωνα λοιπόν με τα νέα δεδομένα, ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει 3 βασικές ιδιότητες: 1) νευροπλαστικότητα (ικανότητα να δημιουργεί συνάψεις ανάλογα με τα ερεθίσματα), 2) νευρογένεση (ικανότητα παραγωγής νευρωνικών προγεννητικών κυττάρων) και 3) γνωσιακό απόθεμα (ικανότητα του μυαλού να ανθίσταται στις βλάβες του εγκεφάλου). Ο δρόμος για την προαγωγή αυτών των λειτουργιών βρέθηκε από τον Feldenkrais και είναι ακριβώς η εκμάθηση αργών, ήπιων κινήσεων με αναρίθμητες παραλλαγές: η ποικιλότητα των ερεθισμάτων αποτελεί το μέσο για την αντικατάσταση επαναλαμβανόμενων προτύπων, που ως τέτοια έχουν καταστεί περιοριστικά και μη λειτουργικά.
Στο πλαίσιο αυτό, οι Feldenkrais practitioners δεν εφαρμόζουν μία προκαθορισμένη, επαναλαμβανόμενη τεχνική, αλλά αντιθέτως είναι εκπαιδευμένοι στο να δημιουργούν συνθήκες που επιτρέπουν στον εγκέφαλο είτε να αυτοϊαθεί είτε να οργανωθεί λειτουργικά. Για τον λόγο αυτόν, η μέθοδος Feldenkrais® δεν αποτελεί μία σειρά δεδομένων κινήσεων, αλλά μία ανταπόκριση στις ανάγκες του ατόμου, με βάση την κατάσταση, την παθολογία, τις ελλείψεις, αλλά και την βιωμένη εμπειρία του στον παρόντα χρόνο.
Η μέθοδος οργανώνεται με δύο τρόπους:
Ομαδικά μαθήματα (Awareness Through Movement, ATM®).
Στις ομαδικές συνεδρίες το άτομο καθοδηγείται λεκτικά σε μία ήπια εξερεύνηση της κίνησης, της αναπνοής, του μυϊκού τόνου και της σκελετικής ευθυγράμμισης. Μέσα από μία συγκεκριμένη σειρά ερεθισμάτων, σε όρθια ή καθιστή θέση ή στο πάτωμα, οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν να μετασχηματίζουν παγιωμένα μοτίβα ΄΄κρατήματος΄΄(holding patterns), αναπτύσσοντας την συνειδητότητα, την ελαστικότητα, τον συντονισμό και την απελευθέρωση από πόνους και εντάσεις. Η προσέγγιση αυτή του μετασχηματισμού των μαθημένων προτύπων σε αντιδιαστολή με την προσπάθεια απαγόρευσής τους, που εφαρμόζεται από άλλες μεθόδους, εντάσσεται στο πλαίσιο του αξιώματος του Feldenkrais ότι ΄΄είναι λάθος να διορθώνεις΄΄ (΄΄It is incorrect to correct΄΄). Στόχος είναι το άνοιγμα σε νέες εναλλακτικές επιλογές και όχι η επισήμανση των δυσλειτουργιών, που δυνητικά εγκλωβίζει τον θεραπευόμενο στην εικόνα του ΄΄σωστού και λάθους΄΄, ασχέτως κατάστασης. Επίκεντρο αυτής της διαδικασίας είναι ο άνθρωπος, που καθίσταται ικανός να κάνει μία ελεύθερη επιλογή απαλλαγμένος από κατηγορηματικές απαγορεύσεις.
Ατομικές συνεδρίες (Functional Integration Τreatment®)
Η δυναμική της ατομικής συνεδρίας είναι βαθύτατη και ισχυρή ως προς τα αποτελέσματά της, επιδρώντας σε ό,τι εμποδίζει τις φυσιολογικές λειτουργίες του ατόμου. Ο practitioner, μέσω μιας ήπιας παρέμβασης που γίνεται με τα χέρια του (΄΄hands on΄΄), εφαρμόζει μαλακές και ακριβείς κινήσεις, οι οποίες επιδρούν απευθείας στο νευρικό σύστημα, καθώς ο εγκέφαλος τροφοδοτείται με καινούργιες πληροφορίες. Είναι πλέον γνωστό ότι περιοριστικές συνθήκες, όπως οι χρόνιοι πόνοι πάσης αιτιολογίας, οδηγούν σε απώλεια της κιναισθητικής μνήμης (Sensory Motor Amnesia), η οποία με την σειρά της επιδρά στο Νευροανοσοποιητικό σύστημα (Neuroimmune System). Έργο του practitioner είναι να καταστήσει και πάλι γνωστές τις χαμένες αυτές πληροφορίες στον εγκέφαλο, ώστε οι κινήσεις να πάψουν να αναγνωρίζονται ως αντιγόνα (ξένα σώματα) από τον οργανισμό, ο οποίος ως αντίδραση παράγει φλεγμονή και ασθένεια. Το αποτέλεσμα είναι πως η άμεση αίσθηση του ατόμου μετά την θεραπεία είναι η διαφορετική νοηματοδότηση του τώρα και του πριν. Ανακαλύπτοντας το προσωπικό του μοτίβο και έχοντας την εμπειρία μιας νέας σωματικής οργάνωσης, ο θεραπευόμενος αισθάνεται πιο ελεύθερος, ανάλαφρος και ΄΄γειωμένος΄΄, καθώς τα κινητικά του πρότυπα καθίστανται πιο ολοκληρωμένα.
Ποιοι ωφελούνται;
Εξαιτίας του γεγονότος ότι η μέθοδος βασίζεται ακριβώς στις αναγεννητικές και προσαρμοστικές ικανότητες του εγκεφάλου, μπορεί να ωφεληθεί από αυτήν οποιοσδήποτε άνθρωπος, που λόγω της μέχρι τώρα προσωπικής του δόμησης και των μαθημένων και επαναλαμβανόμενων συνηθειών του απέκτησε προβλήματα, τα οποία μπορεί να σχετίζονται με μία ευρεία γκάμα διαταραχών, που αφορούν το σωματικό, το ψυχικό και το νοητικό επίπεδο.
Ενδεικτικά αναφέρουμε καταστάσεις χρόνιου πόνου, οι οποίες μπορεί να προέρχονται από πάσης φύσεως τραυματισμούς και χειρουργεία, παθολογικά προβλήματα, όπως ρευματολογικές ή νευρολογικές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια, που οδηγούν σε απώλεια της κινητικότητας, καθώς και περιπτώσεις συνεχούς καταπόνησης, που οφείλονται είτε σε έλλειψη συνειδητότητας είτε σε λανθασμένη επανάληψη δεδομένων κινήσεων. Σε αυτήν την τελευταία κατηγορία ανήκουν και οι αθλητές και χορευτές, που μπορούν να ωφεληθούν εξαιρετικά από την μέθοδο στην αύξηση των επιδόσεών τους και την αποφυγή τραυματισμών.
Συνακόλουθα, τα περιορισμένα μοτίβα κινητικότητας εγγράφονται στον εγκεφαλικό φλοιό και σχετίζονται άμεσα με την εμφάνιση συμπεριφορικών, μαθησιακών, ψυχικών και νοητικών προβλημάτων υγείας, τα οποία με την σειρά τους επανατροφοδοτούν και διαιωνίζουν την συγκεκριμένη σωματικότητα. Εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με ζητήματα όπως οι αγχώδεις διαταραχές, η κατάθλιψη, ο θυμός, η αϋπνία, το συναισθηματικό τραύμα και η επακόλουθη δυσλειτουργικότητα, οι μαθησιακές δυσκολίες, η Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ/Υ) και οι Αναπτυξιακές Διαταραχές Κινητικού Συντονισμού.
Αξίζει τέλος να αναφερθεί ότι για τον Moshé Feldenkrais η κινητική λειτουργία είναι άρρηκτα δεμένη με τις ανώτερες λειτουργίες του ανθρώπου, και όχι μόνο με αυτές που ούτως ή άλλως απαιτούν την χρήση του σώματος (όπως π.χ. η ζωγραφική, το τραγούδι κ.ά.), αλλά και με άλλες, όπως η ικανότητα της σκέψης, της αίσθησης, της μνήμης, της ανάκλησης. Δουλεύοντας κανείς συστηματικά και συνειδητά με την μέθοδο Feldenkrais® του ανοίγεται ένας καινούργιος εσωτερικός κόσμος, γεμάτος απεριόριστες δυνατότητες.